48. Czy wiesz, ze współczesny Hymn Pielęgniarek to nieco zmieniony Hymn Pielęgniarek Polskiego Czerwonego Krzyża z 1936 roku?
W Polsce hymn pielęgniarski powstał na zamówienie Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża ok. 1935 roku. Przypuszczalnie autorem tekstu jest Jan Kielarski, który skomponował również melodię hymnu. Najstarsza informacja dotycząca wykonania hymnu pielęgniarskiego pochodzi z roku 1938, kiedy to został odśpiewany przez absolwentki Szkoły Pielęgniarstwa PCK w Warszawie przy ul. Smolnej 6.
Hymn Pielęgniarek PCK
„Przed majestat idziemy cierpienia
Z wiekuistym dobroci sztandarem
Z nami wielka jest moc wszechistnienia
Z nami słowo – co walecznym lśni czarem
Krwią zalane doliny i góry
Już widziały sióstr białych tysiące.
Ile już z nich przeniosło tortury?
Ile padło ratując ginących.
Niech świat cały się burzy i wali,
Niech grom w gromy uderza, szaleje,
Stać będziemy u naszych szpitali
jak nie zgasłe cierpiących nadzieje”.
Hymn był śpiewany podczas uroczystości rozdawania dyplomów. Wręczano wówczas absolwentkom dyplomy, broszurkę z emblematem PCK. Absolwentki składały też przysięgę:
„Przyrzekam i obiecuję być wierną idei Czerwonego Krzyża,
przestrzegać nakazów etyki zawodowej,
wypełniać swoje obowiązki sumiennie,
nie uchylać się od opieki nad żadnym chorym
i dążyć do szerzenia zasad zdrowotności i higieny życia codziennego na terenie mojej pracy”.
Szkoła od 1938 roku posiadał swój sztandar ufundowany ze składek absolwentek (sztandar został spalony przez hitlerowców w czasie Powstania Warszawskiego w 1944 roku).
Na zdjęciu: Jan Kielarski, autor hymnu pielęgniarek PCK, Źródło: Wirtualne Muzeum Pielęgniarstwa
na zdjęciu: 2. Zarząd Główny PCK i grono pedagogiczne Szkoły Pielęgniarstwa PCK przy ul. Smolnej 6 z okazji 10-lecia Szkoły w 1939 roku
Przekaz tekstu i melodii hymnu zachowany w pamięci absolwentek szkół pielęgniarstwa PCK w Warszawie i Poznaniu stanowił źródło do jego powojennego odtworzenia. Dzięki temu niedługo po drugiej wojnie światowej (w 1948 roku), ponownie spisano słowa i melodię. Jego szczegółową rekonstrukcją zajęła się Zachaczewska-Sobolewska, słuchaczka IV kursu Szkoły Pielęgniarskiej we Wrocławiu przy ul Bartla 5, – pielęgniarka, poetka, żołnierz Armii Krajowej, więzień polityczny i wieloletni prezes Stołecznego Oddziału Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego.
W konsekwencji, melodia tego utworu została wiernie odtworzona, ale słowa nie były jednak kopią oryginału. Zostały one zabarwione tematyką wojenną, która odcisnęła swoje piętno na całym społeczeństwie, w tym na pielęgniarkach. Słowa hymnu przedwojennego straciły w opinii środowiska w obliczu tych zdarzeń na aktualności. W nowych zwrotkach hymnu tkwiły jeszcze niezatarte ślady działań zbrojnych i ogrom cierpień narodu . Refren głosił:
„My nie chcemy dziś wojen ni boju
Dość krwi braci i ofiar faszyzmu,
My jesteśmy siostrami pokoju,
Służyć chcemy idei humanizmu”.
Słowa hymnu ulegały przez lata kolejnym zmianom i modyfikacjom. I tak ostatecznie, ze względu na brak pewności co do jednolitej interpretacji słów hymnu, Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie (PTP) wprowadziło poprawki w tekście utworu i oficjalnie zatwierdziło hymn z melodią autorstwa Chamerskiego (nauczyciela chóru w Liceum Medycznym w Kielcach) w 1972 roku. Słowa i nuty zostały opublikowane w tym samym roku w czasopiśmie „Pielęgniarka i Położna”. Tekst hymnu pielęgniarskiego śpiewanego w Liceum Medycznym w Kielcach (1972 rok) odzwierciedlał ducha epoki – przestano służyć idei humanizmu, a zaczęto służyć idei socjalizmu.
„W świat niesiemy swe serca i siły,
wszędzie tam, gdzie są ludzkie cierpienia,
i gdzie z bólu łzy oczy wypiły,
w serce wdarły się iskry zwątpienia.
W służbie naszej pracować będziemy.
Będziemy dla ludzkości i dobra pracować
jeśli trzeba to nawet zginiemy,
Żeby życie człowieka ratować.
Sztandar nasz przeszedł wielkie dni chwały,
Gdy o wolność się walki toczyły,
Pielęgniarki na frontach padały.
Lecz ofiarnie swą służbę pełniły.
My nie chcemy dziś wojen, ni bojów.
Dość krwi bratniej i ofiar faszyzmu,
My jesteśmy siostrami pokoju.
Strażniczkami idei socjalizmu”
Do końca 1988 roku znanych było kilka wersji hymnu pielęgniarskiego, z których każda miała cztery zwrotki. Różniły się one pojedynczymi, choć bardzo znaczącymi słowami (np. socjalizm – humanizm). W 1989 roku Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie zaakceptowało, po przeprowadzonych konsultacjach ze środowiskiem pielęgniarskim, wersję hymnu pielęgniarskiego, która obowiązuje do dziś. Autorkami tekstu hymnu są, według osobistych ich deklaracji, pielęgniarki Jadwiga Piechocka-Poprzęcka i Danuta Dębska.
Tekst hymnu pielęgniarskiego, który decyzją Zarządu Głównego PTP został uznany za obowiązujący i jest śpiewany przez pielęgniarki w obecnych czasach:
„W świat niesiemy swe serca gorące,
najpiękniejszą głosimy ideę,
aby ludziom dać spokój i słońce
by cierpiącym przywrócić nadzieje.
W służbie naszej przodować będziemy,
dla Ojczyzny, Jej dobra pracować,
a gdy trzeba i ginąć będziemy,
aby życie człowieka ratować.
Sztandar nasz przeszedł wielkie dni chwały,
gdy o wolność się walki toczyły,
pielęgniarki na frontach ginęły,
i ofiarnie swą służbę pełniły.
My nie chcemy dziś wojen ni boju,
dość krwi bratniej i ofiar faszyzmu,
my jesteśmy siostrami pokoju,
służyć chcemy idei humanizmu”
Na zdjęciu: Tekst i nuty Hymnu z muzyką Chamerskiego.
Która wersja bardziej Wam się podoba: czerwonokrzyska czy współczesna?
Opracowano na postawie:
1. Szkoła Pielęgniarstwa Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie (1929-1944)
2. Kazimiera Zahradniczek, Do hymnu pielęgniarskiego…, Pielęgniarki i Położne, Pismo Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarskiej w Krakowie, Kraków maj-czerwiec 2016, nr 22
3. Wirtualne Muzeum Pielęgniarstwa Polskiego
Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/
