Tag: rocznica

39. Czy wiesz, że jednym ze źródeł dochodów Polskiego Czerwonego Krzyża w okresie międzywojennym były dopłaty do znaczków pocztwowych?

O różnych formach wsparcia finansowego dla działalności Polskiego Czerwonego Krzyża w okresie międzywojennym pisaliśmy w ciekawostce nr 17.
Było między innymi o opłatach od publicznych zabaw, rozrywek i widowisk na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża regulowanych rozporządzeniami i ustawami rządowymi. Inną formą pomocy finansowej państwa, zaraz po powstaniu naszej organizacji, była możliwość dobrowolnych dopłat przez obywateli do znaczków pocztowych. Możliwość taka wprowadzona została w 1921 roku i dotyczyła serii znaczków z polskim ułanem, kawalerzystą. Same znaczki nie były związane z Czerwonym Krzyżem – była to seria wydana w roku 1919, przedrukowana w 1921 r z dopłatą 30 mk na Czerwony Krzyż. Seria obejmowała 4 znaczki w kolorach jasnoczerwony, brązowy, brązowo-karmelowo-czerwony i zielony.

W tym samym roku znaczki z dopłatą na Czerwony Krzyż weszły do obiegu znaki na Litwie Środkowej (Litwa Środkowa – formalnie niezależny organizm państwowy ze stolicą w Wilnie, którego powstanie zostało ogłoszone przez gen. Lucjana Żeligowskiego 12 października 1920 po zainscenizowanym tzw. buncie Żeligowskiego. 18 kwietnia 1922 roku przyłączona do Polski. Termin „Litwa Środkowa” był przejawem planów federalistycznych Józefa Piłsudskiego. Wraz z Litwą Wschodnią (tereny obecnej Białorusi) i Litwą Zachodnią (tereny obecnej Republiki Litwy) Wileńszczyzna miała tworzyć pozostające w unii z Polską państwo litewskie, składające się z trzech kantonów narodowościowych.
Znaczki Litwy Środkowej przedstawiają Ostrą Bramę oraz Katedrę Wileńską i sprzedawane były z dopłatą na Czerwony Krzyż w wysokości 1marki. Co ciekawe, te same znaczki wraz z dodatkowym znaczkiem z portretem gen. Żeligowskiego sprzedawane były także z dopłatą na… Polski Biały Krzyż. W odradzającym się po latach niewoli kraju taka forma wsparcia działalności organizacji społecznych była bardzo popularna.

Znaczki z dopłatami na Czerwony Krzyż, pojawiły się jeszcze w czasie II wojny światowej w Generalnej Guberni – piękna seria krakowska z Collegium Maius, Wzgórzem Wawelskim, Kościołem Mariackim i Wieżą Ratuszową. Niestety przychody z tej sprzedaży zasilały konto nie Polskiego, a Niemieckiego Czerwonego Krzyża.

Po wojnie Poczta Polska zaczęła wydawać znaczki związane z Polskim Czerwonym Krzyżem (Ciekawostka nr 34), miały one jednak charakter okolicznościowy i Polski Czerwony Krzyż nie czerpał już z tego tytułu żadnych korzyści finansowych i tak jest do dnia dzisiejszego.

Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/

34. Czy wiesz, że w okresie po II wojnie światowej Poczta Polska towarzyszyła kolejnym rocznicom powstania Polskiego Czerwonego Krzyża wydając okolicznościowe znaczki pocztowe , koperty FDC lub inne druki pocztowe?

W obchody kolejnych rocznic powstania Polskiego Czerwonego Krzyża w okresie po II wojnie światowej włączała się także Poczta Polska, wprowadzając do obiegu okolicznościowe znaczki i druki pocztowe.

Po raz pierwszy uczczono 40-lecie PCK w 1959 roku emitując serię 3 znaczków o nominałach 40 groszy, 60 groszy i 2 złote 50 groszy. Na znaczkach  przedstawiono odpowiednio  pielęgniarkę z torbą sanitarną, pielęgniarkę z opatrunkiem w ręku oraz  podobiznę Henryka Dunanta oraz napisy: 15 -lecie  Czerwonego Krzyża PRL, 40-lecie PCK,  a na znaczku z H. Dunantem Stulecie Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Był też okolicznościowy datownik oraz tzw. koperta Pierwszego Dnia Obiegu (FDC, ang, first day cover – koperta z naklejonym znaczkiem wraz ze specjalnym stemplem przygotowanym na tę okazję wyemitowana w pierwszy dzień obiegu znaczka pocztowego).

Na 50-lecie PCK nie wydano znaczka, ale w 1969 roku pojawiła się okazjonalna koperta wg  projektu H. Matuszewskiej. Była to tzw. całostka pocztowa czyli druk pocztowy   opatrzony wydrukowanym na nim znakiem opłaty, upoważniający do uzyskania usługi pocztowej określonej taryfą pocztową. W miejscu na znak opłaty (znaczek) umieszczono  krzyż genewski złożony z napisów PCK, a na nim  hasło propagandowe: PCK uczy, pomaga, wychowuje.

60-lecie PCK minęło niestety w zasadzie bez echa, jeśli nie liczyć Krajowej Wystawy Filatelistycznej Polskiego Czerwonego Krzyża  w Łodzi w dniach 19-25 maja 1979 roku.  Organizatorami wystawy był Łódzki Zarząd PCK. Stoisko UPT. Łódź 1 w dniach 19 i 26 maja stosowało z okazji wystawy datownik okolicznościowy, a zwiedzający mogli  nabyć walory filatelistyczne w postaci koperty okolicznościowej i karty pocztowej z nadrukiem. Jak się jednak zdaje wydarzenie miało dość lokalny charakter, pomimo wysokiego poziomu prezentowanych w czasie wystawy zbiorów.

Na 70-lecie PCK  (1989 r) Poczta Polska stanęła na wysokości zadania i przygotowała szczególne wydawnictwo  tj. znaczek pocztowy, stempel i kopertę FDC. Na znaczku umieszczono krzyż genewski i gałązkę laurową wyrastającą z jego ramienia. Po trzydziestu latach znaczki z czerwonym krzyżem znów znalazły się w obiegu w całej Polsce. Jednakże po tym wydarzeniu  kolekcjonerzy gromadzący polskie walory filatelistyczne związane z naszą organizacją  musieli poczekać  na kolejną okazję następne  20 lat, aż do 90-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża.

W 2009 r., na 90-lecie, ukazała się karta pocztowa wg projektu Marzanny Dąbrowskiej przedstawiająca cienie  grupy osób unoszących w górę ręce w geście radości.  Znaczka pocztowego jednak na tę  okoliczność  nie przygotowano. Pozostało z nadzieją czekać na kolejną rocznicę czyli 100-lecie.

18 stycznia 2019 roku zaprezentowany został komplet jubileuszowych walorów filatelistycznych: znaczek, stempel i koperta FDC. Znaczek pocztowy ma  wartość  3,20 zł i przedstawiono na nim krzyż genewski z obrysem obszaru Polski Północnej (Półwysep Helski). Autorem projektu jest Jan Konarzewski. Na kopercie FDC umieszczona została archiwalna fotografia z Krakowa przedstawiająca wyjazd kolumny sanitarnej krakowskiego oddziału PCK na pomoc powodzianom w Szczucinie w 1934 roku. Piękne wydawnictwo można od kilku dni nabywać we wszystkich okienkach /stoiskach filatelistycznych  Poczty Polskiej, do czego serdecznie Państwa zachęcamy.

Prezentując  dorobek filatelistyczny towarzyszący jubileuszom czerwonokrzyskim nie sposób nie wspomnieć przy tej  okazji  o pięknym wydawnictwie Poczty Polskiej z okazji 100-lecia Humanitarnych Konwencji Genewskich. W 1963 roku kolekcjonerzy  mogli cieszyć się nabywając znaczek pocztowy przedstawiający  stylizowaną lampkę oliwną i czerwony krzyż oraz kopertę  FDC wraz z okolicznościowym stemplem. Wydane zostały także inne walory  w postaci koperty oraz karty pocztowej.

Po II wojnie światowej w latach 1947 i 1977 wyemitowane zostały w Polsce także 2 inne znaczki pocztowe związane z Polskim Czerwonym Krzyżem. Wprowadzone zostały do obiegu  jednak bez związku z jakimikolwiek rocznicami czy szczególnymi wydarzeniami . Pojawiły się w celu popularyzowania działalności  naszej organizacji.. Na pierwszym znaczku  z 1947 roku przedstawiono siostrę PCK  podtrzymującą rannego żołnierza i idącego przed nimi chłopca, a w  1977 roku na projekcie umieszczono siostrę PCK pomagającą  starszej osobie.

Tematyka czerwonokrzyska jest bardzo popularna w filatelistyce. Każdego roku na całym  świecie emitowane są znaczki pocztowe, karty, koperty i inne przedmioty kolekcjonerskie.  Polscy filateliści posiadają bogate zbiory o tej tematyce, które chętnie pokazują na okolicznościowych wystawach. Największa wystawa czerwonokrzyskich znaczków w Polsce zorganizowana została na 60-lecie PCK w 1979 roku w Łodzi. Pozostaje mieć nadzieję, że w jubileuszowym roku 100-lecia PCK będziemy świadkami wielu wystaw prezentujących zbiory polskich hobbystów filatelistycznych,

Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/

33. Czy wiesz, że współczesny hymn Polskiego Czerwonego Krzyża to utwór napisany pierwotnie jako pieśń dla młodzieży czerwonokrzyskiej?

Współczesny Hymn PCK to „Pieśń o Czerwonym Krzyżu” napisana w latach 60-tych przez Irenę Prusicką jako pieśń dla młodzieży czerwonokrzyskiej. Świadczy o tym także początek utworu, rozpoczynający się od słów: „Pókiś jest młody i szczęśliwy…”
Kim są autorzy utworu: Irena Prusicka – słowa i Aleksander Rostan – muzyka?

Irena Prusicka – Z zawodu tancerka, absolwentka Akademii Tanecznej Mary Wigman w Dreźnie. Tańczyła solo i z zespołem, prowadziła Szkołę Tańca Artystycznego w Warszawie. W 1939 roku jej mąż został zmobilizowany i wyjechał na front , niestety z wojny nie wrócił, został zamordowany w Katyniu. Samotnie wychowywała syna. Po wojnie poświęciła się działalności pedagogicznej, choreografii, dramaturgii i reżyserii. Miała dwie asystentury reżyserskie w Teatrze Narodowym, prowadziła teatry szkolne, młodzieżowe zespoły pieśni i tańca, nauczała rytmiki. Ale największe powojenne jej osiągnięcia to sztuki teatralne (głównie bajki muzyczne) adresowane przede wszystkim do dzieci i młodzieży. Wystawiały je znane polskie teatry, m.in. Teatr Powszechny w Warszawie, Nowy w Zabrzu, Polski w Bydgoszczy, im. Stefana Jaracza w Łodzi, Ludowy w Nowej Hucie. Wybrane bajki ukazały się dwukrotnie w formie książkowej.
Irena Prusicka pracowała z młodzieżą i pisała dla młodzieży – w naturalny sposób stała się więc autorką piosenki o Czerwonym Krzyżu, którą zaczęła śpiewać młodzież czerwonokrzyska.

Aleksander Rostan (zwracamy uwagę, że często błędnie jest podawane nazwisko kompozytora jako Rosłan) – kompozytor, współpracownik Ireny Prusickiej, autor muzyki do jej sztuk dla dzieci i młodzieży. Napisali razem kilka bajek muzycznych: „Baśń o śpiącej królewnie i błękitnej róży”, „Trzy pary pantofelków”, „Elżbietka w krainie baśni”, „Kopciuszek”

Z czasem „Pieśń o Czerwonym Krzyżu” zaczęła być śpiewana nie tylko przez młodzież, ale także przez dorosłych członków PCK i zyskiwała coraz bardziej na popularności. W 1989 roku delegaci IX Krajowego Zjazdu podjęli decyzję o nadaniu jej rangi Hymnu PCK.

Wykonanie muzyczne utworu znajdziesz tutaj: https://www.youtube.com/watch?v=XyM6m0bbAOU

Na zdjęciach:
1. Irena Prusicka, autorka tekstu „Pieśni o Czerwonym Krzyżu”
2. Tekst wraz nutami.
3. Tekst z chwytami gitarowymi
4. Uchwała Krajowego Zjazdu nadająca „Pieśni o Czerwonym Krzyżu” rangę Hymnu PCK.

Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/

29. Czy wiesz, że od samego początku kobiety brały bardzo aktywny udział w pracach i działaniach Polskiego Czerwonego Krzyża, na równi z mężczyznami były wybierane do głównych organów statutowych?

Wraz z rocznicą odzyskania niepodległości przez Polskę obchodzimy również 100. rocznicę przyznania kobietom w Polsce praw wyborczych. Dnia 28 listopada 1918 Józef Piłsudski, będący już wówczas Naczelnikiem Państwa, podpisał dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu; dekret ów stanowił, że cyt. „wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel Państwa bez różnicy płci”.

Prawo wyborcze przyznano kobietom w Polsce w 1918 roku – Polska była jednym z pierwszych krajów, które zdecydowały się na ten krok. Ponadto kobiety otrzymały tzw. pełnię praw, w tym również prawo do edukacji i pracy. W ślad za przyznaniem tych praw, w życiu publicznym międzywojennej Polski pojawiło się wiele wyjątkowych kobiet – były nauczycielkami, wykładowcami akademickimi, pracowały w redakcjach gazet, dostały się do parlamentu.

Jako konsekwencja tych przemian społecznych, obecność kobiet zwiększała się również w szeregach PCK. Komisarz ds. Polskiego Czerwonego Krzyża – Władysław hr. Tyszkiewicz – zwołał na dzień 27 kwietnia 1919 roku pierwsze zebranie członków Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża, na którym zatwierdzono statut organizacji i dokonano wyboru Komitetu Głównego, w skład którego weszły m. in. hrabina Elżbieta Potocka, Julia Weyherówna, baronowa Helena Bisping, Maria Rodziewiczówna, Dora Wisznicka, Helena Paderewska, Aleksandra Zarzycka, baronowa Helena Lesser, Maria Kretkowska, margr. Elżbieta Wielopolska i Julia Przyjemska. Wśród członkiń Komitetu Głównego znalazły się przedstawicielki polskiej arystokracji, ziemiaństwa oraz działaczki społeczne znane wcześniej tylko lokalnie jak chociażby Maria Kretkowska czy poczytna później pisarka Maria Rodziewiczówna.

Już 4 maja 1919 na stanowiska wiceprezesów w pierwszym w historii zarządzie Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża powołano Helenę Bisping i Julię Przyjemską, później zaś – dnia 9 lipca 1919 roku, w wyniku wyborów do władz Zarządu Komitetu Głównego na prezesa wybrano Helenę Paderewską.

Małopolska nie pozostawała tu w tyle i dnia 24 listopada 1919 roku, do zarządu krakowskiego wybrano Zofię hr. Wielopolską oraz Annę Kallenbachową, której Zarząd Główny wyraził później specjalne uznanie za prace przy tworzeniu i prowadzeniu Oddziału Krakowskiego w latach jego intensywnej działalności (1919-1920).

Po dziś dzień kobiety zajmują istotną pozycję w Polskim Czerwonym Krzyżu – zarówno członkinie, jak i pracownice i wolontariuszki – nieprzerwanie poświęcają swoją energię i czas, aby nieść pomoc potrzebującym.

Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/