Tag: 100

14. Czy wiesz, że do dziś w Tarnowie w Małopolsce obecna jest prawie 100 letnia tradycja przemarszów przez miasto organizowanych z okazji Tygodnia PCK?

W poprzedniej ciekawostce opowiadaliśmy o kwestach z okazji Tygodnia PCK. Dziś chcielibyśmy pokazać tradycję czerwonokrzyskich przemarszów przez miasto. W okresie międzywojennym, PCK rozpoczynał obchody w dniu 1 czerwca, był też okres kiedy Tydzień PCK rozpoczynał się 26 maja, na Dzień Matki (prawdopodobnie związane to było z kultem matki Józefa Piłsudskiego).

Młodzież w pochodzie propagandowym przez miasto. Leszno 1931, Źródło NAC 1-C-901

W okresie międzywojennym na centralnych placach miast organizowane były spotkania, wiece z udziałem przedstawicieli najważniejszych władz lokalnych. Dokonywano wtedy przeglądu i prezentacji oddziałów PCK m.in. sanitarnych, młodzieżowych , a potem wyruszano w przemarszu przez miasto. Bardzo często obchody Tygodnia PCK połączone były z pokazami ratownictwa. Obowiązkowo ustawiano stoiska, na których kwestowano lub sprzedawano znaczki

fot. Dziecięcy oddział PCK podczas uroczystości, Kraków 1938 r, Źródło NAC: 1-C-898-3 PCK.

Po wojnie Tydzień PCK był również bardzo widoczny. W tym okresie uroczyście wywieszane były flagi. Flagi Czerwonego Krzyża pojawiały się przy każdej siedzibie PCK, placówce, a także przy każdej fabryce, szkole.

Przygotowanie do przemarszu PCK na Rynku w Tarnowie, Tarnów 2016

Współcześnie Tydzień PCK obchodzony jest niestety na mniejszą skalę niż w przeszłości, niemniej jednak ciągle obecne są ciekawe formy promocji jak np. „żywe znaki” czerwonego krzyża, przemarsze przez miasto, stoiska prezentujące działalność statutową, wywieszanie flag czy zbiórki do puszek kwestarskich.

Jedynym miastem, w którym Polski Czerwony Krzyż maszeruje w Tygodniu PCK przez miasto jest….Tarnów w Małopolsce. Tradycja ta przetrwała przez wiele lat i jest pieczołowicie kultywowana przez tamtejszych działaczy, członków i wolontariuszy. Maszeruje młodzież, krwiodawcy, a nawet przedszkolne, czerwonokrzyskie Wiewiórki.

Radomsko 2016, Żywy znak Czerwonego Krzyża w Tygodniu PCK na boisku przy ul. Kościuszki Tarnów.

Przygotowanie do przemarszu PCK na Rynku w Tarnowie, Tarnów 2016

Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/

13. Czy wiesz, że Tydzień Czerwonego Krzyża na ziemiach polskich był już obchodzony zanim oficjalnie powstał Polski Czerwony Krzyż czyli już ponad 100 lat temu?

Dostępne źródła historyczne pokazują, że Tydzień PCK obchodzony był już przez Galicyjskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża kierowane przez Ks. Pawła Sapiehę. Tradycja została zapożyczona z obchodów Austriackiego Czerwonego Krzyża. W okresie maja w wielu miastach w Galicji, w szczególności Krakowie i Lwowie, ale pomniejszych także,  organizowane były różnego rodzaju koncerty, wystawy, prezentacje, a przede wszystkim kwesty, na których zbierano środki na działalność Czerwonego Krzyża. Tygodnie czerwonokrzyskie, w całej ponad 100 letniej tradycji odbywały się zazwyczaj na początku maja w związku z urodzinami założyciela ruchu czerwonokrzyskiego H. Dunanta. Informacje o kweście w Tygodniu Czerwonego Krzyża zamieszczały wszystkie lokalne gazety, wszystkich wyznań. Uroczystości rozpoczynały się nierzadko od mszy świętej w lokalnym kościele. Kwesty organizowane były na specjalnych stoiskach przed biurami Czerwonego Krzyża, w kościołach,  na ulicach oraz w restauracjach i kawiarniach, a także cukierniach. Przy stoiskach można było także zapisać się i zapłacić składkę  zostając członkiem organizacji.

Na murach miasta pojawiały się odezwy jak np. ta z 1916r

„Do mieszkańców stołeczno-królewskiego miasta Krakowa!

Instytucja „Czerwonego Krzyża” nie naprzykrzająca się Wam w czasach codziennych, puka do serc Waszych!
Mało na nią w czasie pokoju uwagi się zwraca. Gdy pożoga wojenna objęła ziemie nasze, gdy krwawe boje się toczą, idzie ona do żołnierza okaleczonego w bohaterskich zapasach, podając mu kojącą dłoń. I zabiera go do swych wygodnie urządzonych pociągów i wozów, przewozi do szpitali, gdzie lekarze i nadzorczynie staranną otaczają go opieką. Gdy siły mu wracają, uzdrowiska jej dają mu potrzebny wypoczynek. Troskę o los pozostałej w domu rodziny spędza mu z czoła, rodzinie koi udrękę rozstania z ojcem i żywicielem.

Wszystkie te zadania i setki innych spełnia „Towarzystwo Czerwonego Krzyża” bez rozgłosu i natręctwa, niosąc uśmierzenie bólów, ukojenie cierpień ducha. I śmiało rzecz można nie ma rodziny, która by bezpośrednio lub pośrednio nie doznała dobrodziejstw ze strony tej – do czynienia usług bliźniemu powołanej- instytucyi.

Czyż doznaje ona ze strony społeczeństwa choć części tej opieki która świadczy? […]

I w tej poważnej chwili dla przepięknej w swoich celach instytucyi humanitarnej, my, komitet obywatelski miasta Krakowa, zwracamy się do Was mieszkańcy królewskiego stołecznego grodu, byście Tydzień Czerwonego Krzyża otoczyli znanem nam z licznych dzieł waszych ciepłem waszego uczucia, nie poskąpili datków i gorliwie z nami współpracując, zgromadzili liczne grono nowych członków Towarzystwa Czerwonego Krzyża, którzy wchodząc do sekcji galicyjskiej, pokaźną swą liczbą udowodnią jeszcze raz światu, że polski nasz gród idzie zawsze w pierwszym szeregu  każdej czynnej akcyi miłości bliźniego.
Kraków dnia 28 kwietnia 1916 r

Przewodniczący Komitetu obywatelskiego Tygodnia Czerwonego Krzyża dr Juliusz Leo.
 

Powielone odezwy roznosiła także młodzież szkolna, która z okazji dnia kwesty miała nawet dzień wolny w szkole. Młodzież miała także  przy sobie także deklaracje na członków Czerwonego Krzyża, które rozdawała mieszkańcom. Całość organizowały Panie-kwestarki , czyli wielce zasłużone mieszkanki Krakowa czy Lwowa na czele z żoną prezydenta. Zasiadały one przy specjalnie przygotowanych stolikach, rozstawionych po całym mieście. Można było także kupić okolicznościowe odznaki czy emblematy „i prawie nikogo nie spotkało się, by nie nosił takiej odznaki” (Gazeta Lwowska, 2 maja 1916).

 

Kwesty zawsze miały określony cel np. w 1916 roku w Kurierze Codziennym możemy przeczytać: „Ponieważ z wielu stron napływają pytania na jakie cele będą użyte fundusze zebrane w tym tygodniu w Galicyi, biuro prezydialne Czerwonego Krzyża podaje do wiadomości co następuje Pieniądze zebrane w Galicji zostaną użyte wyłącznie na cele krajowe, a to w dwóch częściach na Czerwony Krzyż, w jednej trzeciej zaś zostaną użyte na rzecz opieki nad dziećmi. Ponadto w czasie pobytu arcyksięcia Franciszka Salwatora w Galicyi, bawiący u nas hr. Traun oświadczył, że także pewna część zebranych funduszów w całej monarchii zostanie przelana na rzecz opieki nad galicyjskimi sierotami” (Kurier Codzienny, nr 119, 1.maja 1916)

Organizowane były liczne koncerty, przedstawienia teatralne i operowe, podczas których oczywiście zbierano datki oraz inne atrakcje jak np. wyścig kolarzy.

Obchody Tygodnia PCK były szeroko prezentowane w prasie tego okresu. Nie było gazety codziennej, która by nie relacjonowała wydarzeń z obchodów.

Nie dziwi wiec fakt, że skala zebranych w Tygodniu Czerwonego Krzyża środków finansowych była imponująca, a członków stowarzyszenia przybywało w ekspresowym tempie.

Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/

11. Czy wiesz, że początki krwiodawstwa w Czerwonym Krzyżu sięgają roku 1935, czyli miały miejsce 83 lata temu?

Dawstwo krwi początkowo nie było głównym obszarem zainteresowań władz PCK. Dopiero w latach trzydziestych XX wieku, w obliczu zbliżającej się wojny oraz upowszechniania transfuzjologii, pojawiły się głosy apelujące o przekazanie PCK zagadnień związanych z dawstwem krwi. Wśród znawców tematu pojawiały się głosy o konieczności organizowania ośrodków dla krwiodawców, wskazywano wówczas Polski Czerwony Krzyż jako instytucję predestynowaną do tego zadania. Początki tematyki krwiodawstwa w PCK naznaczone są nie tylko organizacją ośrodków krwiodawców, poborem krwi, ale przede wszystkim działalnością badawczą.

W 1935 roku PCK rozpoczął zorganizowaną działalność na rzecz krwiolecznictwa obejmującą organizację kursów dla lekarzy oraz propagandę dawstwa krwi. Utworzono również pierwszy w Polsce Instytut Przetaczania Krwi w 1935 roku pod kierownictwem Henryka Gnoińskiego, przy Szpitalu Głównym PCK w Warszawie.

Szpital PCK na Smolnej 6 w Warszawie, fot. Ze zbiorów ZG PCK

Instytut znajdował się przy ulicy Smolnej 6, w obrębie kompleksu złożonego z siedmiu budynków. Trzy z nich zajmował szpital (oddziały: chirurgiczny, ginekologiczny, wewnętrzny), w dwóch mieściła się Szkoła Pielęgniarstwa PCK oraz Instytut Przetaczania i Konserwacji Krwi, a w pozostałych administracja i zaplecze techniczne. Szpital Główny, Szkoła Pielęgniarska i Instytut Przetaczania i Konserwacji krwi podlegały bezpośrednio Zarządowi Głównemu PCK. W Instytucie prowadzone były badania nad konserwacją krwi i regeneracją krwi po jej dużych utratach i pod wpływem podania krwi świeżej.

Dr H. Gnoiński przy pracy w Instytucie Przetaczania i Konserwacji Krwi PCK, 1939 rok. Źródło: NAC 1-C-877-1

Pierwszy w Polsce Instytut Przetaczania i Konserwacji Krwi (stworzony przez H. Gnoińskiego) powstał dzięki inicjatywie oraz wieloletnim staraniom profesora Bolesława Szareckiego. W chwili powołania tej jednostki, był on członkiem Zarządu Głównego PCK. Krwiodawstwem i krwiolecznictwem interesował się od lat dwudziestych. Aktywne uczestnictwo Szareckiego w wielu dyskusjach na temat organizacji krwiodawstwa, a także wiedza na temat rozwoju światowej transfuzjologii były w Polsce opiniotwórcze i znaczące. Bolesław Szarecki był szefem sanitarnym PCK i od 1937 roku dyrektorem Głównego Szpitala PCK, miał więc znaczący wpływ na współpracę Szkoły Pielęgniarek, Szpitala Głównego PCK i Instytutu Przetaczania i Konserwacji Krwi.

Medal na 40 lecie honorowego krwiodawstwa PCK z podobizną Henryka Gnoińskiego

Henryk Gnoiński w Instytucie Przetaczania Krwi prowadził badania nad regeneracją krwi po jej dużych utratach i pod wpływem podania krwi świeżej oraz konserwowanej. Na II Międzynarodowym Zjeździe Przetaczania Krwi w Paryżu, w 1937 roku ogłosił wyniki swoich badań nad krwią konserwowaną, które wzbudziły ogólne zainteresowanie. Prowadził też zajęcia dla studentów na Uniwersytecie Warszawskim z zakresu patologii krwi. Instytut PCK bardzo szybko zyskał dobrą opinie i oceniany był jako jedna z najlepszych placówek tego typu w Europie. Konserwowano krew zarówno na potrzeby wojska, jak i lecznictwa cywilnego. Instytut współpracował z Państwowym Zakładem Higieny prowadzonym przez Ludwika Hirszfelda.

Pracownicy Instytutu podczas pobierania krwi królikowi, 1939 r, Źródło NAC 1-C-877-2

Przy Instytucie utworzono Ośrodek Krwiodawców Zawodowych oddających krew za opłatą oraz Ośrodek Honorowych Dawców Krwi. W 1938 roku pobrano od 812 członków 140 litrów krwi. Członkowie Ośrodka rekrutowali się ze środowisk akademickich i ochotniczych organizacji kobiecych.

Równolegle do Instytutu PCK, działał założony przez lekarza Tadeusza Sokołowskiego w 1935 roku w Warszawie Instytut Urazowy I Szpitala Okręgowego, w którym pracowano nad konserwacją krwi. Instytut Przetaczania i Konserwacji Krwi PCK i Instytut Urazowy były to odrębne i konkurujące ze sobą jednostki. Jednak to Instytut Przetaczania i Konserwacji Krwi pozostający pod zarządem PCK miał możliwość rozwoju dzięki zasobom finansowym i materialnym tej organizacji oraz sprawnemu funkcjonowaniu jego struktur, a także wsparciu polskich władz.

Inną jednostką o podobnym charakterze, była powołana rok wcześniej Centralna Stacja Wypadkowa z Ośrodkiem Przetaczania Krwi w Łodzi. Celem tej instytucji było udzielanie pomocy potrzebującym w jej siedzibie, jak i na miejscu wypadku (w fabryce). Henryk Gnoiński w broszurze na temat krwiodawstwa z roku 1938 opisał działalność tej instytucji, nazywając ją: Sekcją Wypadkową PCK w Łodzi, wymienia również działający przy sekcji wypadkowej Ośrodek Przetaczania Krwi, którego zadaniem było wykonywanie transfuzji, przygotowanie, badanie i rejestracja dawców.

Pierwszy akt prawny regulujący krwiodawstwo z 1937 roku.

Dowodem na to, że krwiodawstwo było tematem coraz to bardziej ważnym nie tylko pod względem medycznym, ale także społecznym jest Rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z 1937 roku – pierwszy polski akt prawny regulujący krwiodawstwo.

Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/