Samolot Polskiego Czerwonego Krzyża

22. Czy wiesz, że Polski Czerwony Krzyż zamówił produkcję własnych samolotów sanitarnych, które miały być wykorzystywane do transportu sanitarnego na wypadek wojny?

W 1936 roku dowództwo Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych i Polski Czerwony Krzyż (PCK) zamówiły w Lubelskiej Wytwórni Samolotów (LWS) nowoczesny i funkcjonalny samolot sanitarny. Samolot ten miał być przystosowany do lądowania i startu z prowizorycznych lądowisk trawiastych o niewielkich rozmiarach.

Wstępny projekt samolotu opracował inż. Zbysław Ciołkosz na początku 1936 roku. Samolot otrzymał oznaczenie LWS-2. Miał on układ górnopłata zastrzałowego, silnik gwiazdowy i kabinę zakrytą dla czterech osób. Po zatwierdzeniu tego projektu konstrukcję samolotu LWS-2 wykonali w 1937 roku inż. Jerzy Teisseyre i inż. Janusz Lang.

Zarząd Główny Polskiego Czerwonego Krzyża zamówił w Lubelskiej Wytwórni Samolotów dwa prototypy – jeden do prób statycznych, drugi do prób w locie. Już jesienią 1937 roku prototypy były gotowe, jeden z nich opatrzony znakami rejestracyjnymi SP-ATP został oblatany na lotnisku fabrycznym przez pilota – oblatywacza Władysława Szulczewskiego. Podczas prób w locie prototyp samolotu LWS-2 okazał się udaną konstrukcją, miał dobre właściwości pilotażowe i osiągi oraz, co było bardzo ważne w tym samolocie, krótki start i lądowanie uzyskane dzięki dużej mechanizacji skrzydeł wzorowanej na konstrukcji płata samolotu RWD-9. Następnie samolot przeszedł próby w Instytucie Technicznym Lotnictwa w Warszawie, gdzie potwierdziły się jego zalety i został on dopuszczony do eksploatacji jako samolot sanitarny.

Samolot sanitarny LWS-2, SP-ATP. (Źródło: www.samolotypolskie.pl via Konrad Zienkiewicz).

Konstrukcja samolotu LWS-2 była funkcjonalna – przystosowana do zadań jakie miał wykonywać. Kabina samolotu  była zakryta, z przodu z lewej strony był fotel pilota, za pilotem apteczka i miejsce dla lekarza z rozkładanym stolikiem, a dalej miejsce dla 2 chorych na noszach. Drzwi na nosze znajdowały się w dolnej lewej części kadłuba.

Pomimo dobrych osiągów, a także sukcesów międzynarodowych – samolot w dniach 1 – 4 lipca 1938 roku wziął udział w Międzynarodowym Konkursie Lotnictwa Sanitarnego w Esch w Luksemburgu, gdzie zajął pierwsze miejsce za najlepsze urządzenie kabiny dla rannych – nie uruchomiono jednak jego produkcji seryjnej, pomimo że PCK zamówił 6 egzemplarzy tego samolotu. Zbudowano tylko zamówione przez PCK dwa prototypy, z tym że tylko jeden był przystosowany do lotu.

Samolot pozostawał w posiadaniu wojska. We wrześniu 1939 r. samolot znajdował się w CWL-2 w Krośnie, lekko uszkodzony, dostał się w ręce Niemców. Dalsze jego losy nie są znane.

Fragment pokazu na Polu Mokotowskim – samolot sanitarny LWS-2 podczas lotu. Źródło: NAC- 1-W-3080-2

Przekazanie wojsku samolotów sanitarnych Lublin R-XVI i LWS-2 ufundowanych przez PCK
Opis obrazu: Wiceminister spraw wojskowych gen. Aleksander Litwinowicz (stoi bokiem, w środku, na pierwszym planie) w otoczeniu m.in. : gen. Stanisława Roupperta (1. z lewej) przy jednym z samolotów LWS-2. 1938 r, Źródło: NAC-1-W-3080-3

Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/

Twórczość Wojciecha Kossaka.

21. Czy wiesz, że Wojciech Kossak, malarz batalista ale także żołnierz armii austriackiej, poświęcił kilka swoich obrazków sanitariuszkom Czerwonego Krzyża?

Wojciech Kossak (1856-1942)  znany jest przede wszystkim jako twórca obrazów o charakterze historycznym i batalistycznym. Malował sceny wielkich bitew, konie, wielkie armie, ale także portrety i sceny rodzajowe. Wiele jego obrazów poświęcone zostało tematyce powstań oraz Wielkiej Wojny, w której brał również czynny udział jako żołnierz armii austriackiej. Na kilku jego obrazach znalazły się sceny związane z rannymi żołnierzami, którym pomocy udzielają sanitariuszki bądź siostry zakonne. Z punktu widzenia historii naszej organizacji ważne są dwa płótna przedstawiające sanitariuszki Czerwonego Krzyża.

Pierwszym dziełem  jest „Ranny żołnierz” datowany na 1915 rok. Obraz przedstawia sanitariuszkę Czerwonego Krzyża prowadzącą żołnierza z zabandażowanymi oczami. Na drugim planie malarz umieścił obraz zniszczeń wojennych, zrujnowane domostwo, z którego pozostał tylko komin oraz martwego konia. Wojciech Kossak uczestniczył w wojnie jako żołnierz, ale przyglądał się jej także jako malarz. Przerażała go jej pożoga, zniszczenia jakie niesie i okrucieństwo. W listach do żony pisał „Straszna, okropna wojna, widziałem dość, zupełnie dość. Potworna, ohydna rzecz”. (W. Kossak, Listy do żony i przyjaciół (1883-1942), Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1985.)

Wojciech Kossak, Ranny żołnierz, 1915r

Drugim ważnym obrazem, który powstał zapewne pod wpływem własnych doświadczeń wojennych Kossaka jest płótno „Piekło Karpackie – Dolor et Caritas” datowane również na rok 1915.

Artysta przedstawił na nim sanitariuszkę Czerwonego Krzyża opatrującą ciężko rannego żołnierza. Na pionowej osi kompozycji wnętrze lazaretu przekształca się w malowane szybkimi pociągnięciami pędzla korony świerków, zza których otwiera się widok na otwartą przestrzeń. Pośród zasieków z drutu kolczastego, w zimowej scenerii rozgrywa się bitewna scena. Na zbroczonym krwią śniegu leżą ciała poległych, po których depczą żołnierze z bagnetami. To obraz piekła wojennego, od którego nie może uwolnić się ranny żołnierz. Kossak, jako żołnierz,  był uczestnikiem walk na Przełęczy Dukielskiej w zimie na przełomie roku 1914 i 1915 i zapewne to właśnie osobiste doświadczenia skłoniły go namalowania tego obrazu. Pogoda w owym okresie była bardzo zmienna, po gwałtownych mrozach następowały nagłe odwilże, podczas których drogi górskie zamieniały się w rwące potoki, aby późnym wieczorem znów pokryć się lodem. Brak ciepłej strawy, mróz i dojmujący ziąb, zamiecie śnieżne powodowały, że żołnierze umierali nie tylko wskutek walk z nieprzyjacielem, ale także z powodu odmrożeń, zapalenia, płuc, gangreny. Taki właśnie obraz piekła wojennego przedstawia drugi plan obrazu. Ranny żołnierz nie może uwolnić się od tej wizji, ulgę w cierpieniu stara się przynieść mu sanitariuszka.  Znaczący się tutaj także napis, znajdujący się w centrum obrazu, który wyraża myśli stojącej u głowy żołnierza dziewczyny ze znakiem Czerwonego Krzyża na rękawie fartucha:
„RANY OBMYWAĆ, NĘDZĘ ŁAGODZIĆ
DUSZE UKRZEPIAĆ I PODNOSIĆ,
WŁASNEGO SERCA KRWIĄ BLIŹNIEMU SŁUŻYĆ,
NIECH BĘDZIE NASZEM HASŁEM,
NA CHWAŁĘ BOGU, LUDZIOM NA ULGĘ  I POŻYTEK”.

Wojciech Kossak, Piekło Karpackie – Dolor et caritas, 1915 r.

Trzecim ważnym dziełem jest płótno tytułowane Czy szybko w pole wyruszę? (Darf Ich bald zu Front zurück? = Szabad e már a harczba vissza menni?) z datą 1915 r. Obrazek ten najbardziej znany jest dzięki pocztówkom wydawanym przez krakowskie Wydawnictwo Salonu Malarzy Polskich w czasie I wojny. Obraz przedstawia zatroskanego rannego żołnierza opatrywanego przez sanitariuszkę Czerwonego Krzyża. Wskutek odniesionych ran żołnierz opuścić musiał pole walki i teraz jego myśli błądzą wokół sposobu jak najrychlejszego powrotu między towarzyszy.

Wojciech Kossak, Czy szybko w pole powrócę?, 1915 r

Kolejnym ważnym dziełem malarskim Wojciecha Kossaka jest obraz „Ranny legionista” datowany na 1919 rok. Na pierwszym planie obrazu ranny, zaopatrzony już sanitarnie żołnierz wraz ze swym koniem, a w dali postać sanitariuszki zajętej udzielaniem pomocy grupie żołnierzy. Nad nimi flaga z czerwonym krzyżem, znacząca to miejsce jako wyjątkowe, gdzie niesiona jest pomoc rannym. Ważna jest także odręczna dedykacja autora u dołu płótna: „Wojciech Kossak – Czerwonemu Krzyżowi, 1919″.

Wojciech Kossak, Ranny legionista , 1919. Źródło: https://polona.pl/item/ranny-legionista-fotografia-obrazu-wojciecha-kossaka-dedykowanego-czerwonemu,NzQyMTM2NjU/0/#info:metadata

Nie sposób nie wspomnieć przy tej okazji także o innym, ważnym dla Małopolskiego Oddziału PCK, obrazie Kossaka zatytułowanym „Gwiazdka żołnierska”. Obraz przedstawia zimowy, wigilijny wieczór i wypatrujących pierwszej gwiazdki żołnierzy w przyfrontowych okopach oraz grupę zebranych nad choinką żołnierzy. Na płótnie nie ma nigdzie znaku czerwonego krzyża, ale obraz i jego reprodukcja ma swoją ważną historię.

Olejna replika obrazka pędzla Wojciecha Kossaka z 1915 roku ostemplowanego znakiem Lwowskiego Sanatorium Czerwonego Krzyża znajduje się w zbiorach oddziału PCK w Krakowie na ul. Studenckiej.

Wojciech Kossak, Gwiazdka żołnierska, 1815 r.

Pod obrazkiem znajduje się tekst pisany ręcznie : „Malował Wojciech Kossak w Krakowie w r. 1915 na obstalunek mój jako ówczesnego Prezydenta Stow. Czerw. Krzyża w Galicji. Oryginał ofiarowaliśmy mrs Mary Cardesa w dowód wdzięczności za wydatną pomoc w zorganizowaniu grupy chirurgicznej prof. dra Rutkowskiego”. Odręczny tekst napisał ówczesny prezes Stowarzyszenia książę Paweł Sapieha. Autentyczność jego pisma potwierdziła w obecności Sióstr Dominikanek jego wnuczka Maria Osterwa – Czekaj.

Obraz powstał na zamówienie Księcia Pawła Sapiehy, a obdarowana nim została Mary Cardesa,  żona amerykańskiego charge d’affaires w Wiedniu, współpracująca z austriackim Czerwonym Krzyżem działającym pod patronatem następcy tronu arcyksięcia Franciszka Salwatora. W czasie I wojny światowej Maria Cardesa poparła inicjatywę wybitnego chirurga krakowskiego prof. Maksymiliana Rutkowskiego utworzenia przyfrontowej grupy lekarsko – pielęgniarskiej. Dzięki jej pomocy udało się stworzyć kompletnie wyposażony szpital polowy z salą operacyjną, znaczną ilością łóżek, bielizny operacyjnej i pościelowej, kuchnią oraz zapasami. Szpital otrzymał również z wiedeńskiej centrali trzy samochody sanitarne. Reprodukcja obrazu Kossaka trafiła za pośrednictwem Księcia Pawła do Sanatorium Czerwonego Krzyża we Lwowie, a potem do Krakowa i dziś stanowi cenną pamiątkę w zbiorach Małopolskiego Oddziału PCK.

Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/

Lwów, Łuck i Wilno – 1919 rok

20. Czy wiesz, że gdyby granice Polski nie zostały zmienione po II wojnie światowej, to obchody 100-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża świętowały by z nami działające do dziś, ale w strukturach innych stowarzyszeń państwowych Oddziały Lwowski, Wołyński i Wileński (Lwów, Łuck i Wilno).

Po powstaniu Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża utworzone zostały 4 duże Komitety Okręgowe: Małopolski, Wielkopolski, Południowo-Wschodni i Polesko-Miński z głównymi ośrodkami w Krakowie, Lwowie, Poznaniu, Warszawie. Utworzenie tych okręgów zapisane zostało w pierwszym Statucie PTCK z 1919 roku. Dzięki intensywnej pracy członków komitetów okręgowych z roku na rok powstawały nowe oddziały terenowe. I tak wkrótce powstał oddział w Łucku (Okręg Wołyński), a w 1925 roku w Wilnie (Okręg Wileński).  Jednostki te prowadziły aktywną działalność czerwonokrzyską: prowadziły sanatoria  (Lwów), ambulatoria ogólne i dentystyczne (Lwów, Łuck), gabinety naświetleń (Lwów). Organizowane były tygodnie PCK, działały drużyny ratownicze, rozwijano działalność kół młodzieżowych. Oddział we Lwowie prowadził regularnie leczenie tranowe dla dzieci oraz organizował ratownicze posterunki drogowe, które zajmowały się udzielaniem pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach drogowych oraz szkoleniem drożników z zakresu pierwszej pomocy. Oddziały prowadziły świetlice dla dzieci i młodzieży, organizowały kwesty na rzecz najuboższych. Regularnie prowadzone były różnego rodzaju akcje sanitarno-społeczne, dla nas współczesnych często zaskakujące jak np. dezynfekcja aparatów telefonicznych. Celem akcji było utrzymanie aparatów telefonicznych „w stanie zabezpieczającym zdrowie publiczne”. Obywatele mogli zgłaszać aparaty publiczne i prywatne do dezynfekcji, którą przeprowadzali odpłatnie pracownicy lwowskiego oddziału PCK specjalnym środkiem dezynfekcyjnym. Pozyskane w ten sposób środki finansowe przeznaczane były na cele szkoleniowe ochotniczej służby zdrowia PCK i konserwację sprzętu sanitarnego.  Źródłem pozyskiwania środków na działalność była także sprzedaż apteczek. Największy popyt był na apteczki „turystyczno-wycieczkowe”, „walizkowe” i „szafkowo-ścienne”. Ważnym zadaniem oddziałów było tworzenie i szkolenie ochotniczej służby zdrowia, jako organu pomocniczego sanitarnej służby wojskowej na wypadek wojny. Oddziały w Lwowie, Wilnie i Łucku działały w strukturach PCK do II wojny światowej.

Koło Młodzieży z darami dla dzieci z sierocińca, Lwów 1938 r, foto MOO PCK, Źródło Sprawozdania z działalności Zarządu Oddziału Lwowskiego PCK za rok 1938.

Ćwiczenia praktyczne w terenie w czasie szkoleń ratowniczo-sanitarnych, Lwów 1938 r, foto MOO PCK, Źródło Sprawozdania z działalności Zarządu Oddziału Lwowskiego PCK za rok 1938.

Dekoracje bramy wjazdowej szpitala z okazji Tygodnia PCK, Lwów 1938 r, foto MOO PCK, Źródło : Sprawozdanie z działalności Zarządu Oddziału Lwowskiego PCK za rok 1938.

Koło Młodzieży PCK przy szkole żeńskiej im. Konarskiego we Lwowie, Lwów 1935 rok, foto MOO PCK, Źródło : Sprawozdanie z działalności Zarządu Oddziału Lwowskiego PCK za rok 1935.

Fotografia grupowa uczestników kursu z prezesem oddziału PCK na powiat łucki kapitan Tatarzyński. Łuck 1927-39, Źródło NAC Sygnatura: 1-C-862

Jubileuszowa Jednodniówka wydana przez Oddział PCK w Łucku, Źródło: POLONA – Polska Biblioteka Cyfrowa

Jubileuszowa Jednodniówka wydana przez Oddział PCK w Łucku, Źródło: POLONA – Polska Biblioteka Cyfrowa

Pocztówka ze zdjęciem Sanatorium Polskiego Czerwonego Krzyża we Lwowie, ul. Łyczakowska 107, fot. za https://polona.pl/item/sanatorjum-pol-czerwonego-krzyza-we-lwowie-widok-z-boku-le-sanatorium-de-la,MTA0NTc1MTA/0/#info:metadata

Źródło: Małopolski Oddział Okręgowy PCK http://pck.malopolska.pl/

18 stycznia – przemarsz ulicami Torunia

UWAGA, UWAGA!
W związku z jubileuszem 100-lecia Polskiego Czerwonego Krzyża zapraszamy wszystkich do inauguracji obchodów i przemarszu ulicami Torunia dnia 18 stycznia – w rocznicę podpisania Aktu założenia Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża. Spotykamy się o godz.11.50 przy pomniku Mikołaja Kopernika i ruszamy wprost pod pomnik gen.Józefa Hallera – wybitnego działacza i prezesa Polskiego Czerwonego Krzyża w latach 1920-1926. Członkom Polskiego Czerwonego Krzyża przypominamy jednocześnie o uregulowaniu składek członkowskich by z dumą i honorem świętować zacny jubileusz.



Verified by MonsterInsights